Dr. Gülay Ertürk
Active Veteriner Sağlık Merkezi,Ankara
( Yayınlanan yazıların telif hakkı Dr.Gülay Ertürk'e aittir. Kaynak gösterilerek paylaşılabilir..)
( Yayınlanan yazıların telif hakkı Dr.Gülay Ertürk'e aittir. Kaynak gösterilerek paylaşılabilir..)
Kaynak :Amy D. Shojai, Cat
Fancy- Eylül,1993
( Yayınlanan yazıların telif hakkı Dr.Gülay Ertürk'e aittir. Kaynak gösterilerek paylaşılabilir..)
Yoksa
kediniz kanser mi?, Kanser nedir?, Nedenleri ve çeşitleri nelerdir? Belirtileri
nelerdir?Nasıl teşhis edilebilir ?
Güncel tedavi yöntemleri nelerdir? .....Kedilerde Kanser’i okuyun.
KEDİLERDE KANSER
10
yaşının üzerindeki kedilerin ölüm sebeplerinin yarısını oluşturan hastalığın
kanser olduğunu biliyormuydunuz? Kanser, hepimizi korkutan bir hastalık, ancak
bu hastalıkla başedebilmek için öncelikle, korkuyu cesarete dönüştürmemiz
gerekir. Bunun için de, kanseri öğrenmemiz gerekir. Düşmanınızı tanırsanız,
nasıl savaşacağınızı da bilirsiniz.Kanserin nedenlerini, belirtilerini , tedavi
yöntemlerini ve güncel tedavilerini bilirsek, kanser ile savaşta galip çıkmamız
mümkün.
Kanser
nedir;
Nedenleri tam
olarak anlaşılamamış bir hastalık. Normal vücut hücrelerinin büyüyüp,
genişleyip artarak normal dokuyu ele
geçirip istila etmesi ile gelişebiliyor. Bu artan hücreler, neoplazma ya da
tümör diye adlandırılan yapıları oluşturuyorlar. Zararsızlar ve çevreye zarar
vermeyenleri iyi huylu tümörler, zarar
verenleri kötü huylu tümörler olarak adlandırılırlar. Kedilerde görülen
tümörler , sıklıkla kötü huylu
tümörlerdendir.
Kötü huylu
tümörler, bir yere lokalize olabildikleri gibi, vücuda dağılıp yayılma eğilimi
de gösterirler. Bu durum, metastaz olarak adlandırılır. Kötü huylu tümörler
kansere yol açarlar. Normal vücut yapılanmasını bozup, ölüme sebebiyet
verirler.Kaliforniya , Proffessional Animal Laboratory’den , Andrew S.
Loar D.V.M, kedi kanserlerinin yaygınlığına
ilişkin çalışmaların yetersizliğini
açıklarken, Barbara E.Kitchell
D.V.M , yayınladığı makalesinde, kedilerdeki tümörlerin %80’nin kötü huylu
olduğunu bildirmiştir. (Feline Geriatric
Oncology –Eylül, 1989)
Kanser,
özellikle yaşlı kedilerin hastalığıdır. Tümör görülme sıklığı yaşla birlikte
artar. American Veterinary Medical Association’a göre, 10 yaşından büyük
kedilerin, ölümlerinin yarısını kanser oluşturmaktadır. Konuyla ilgilenen
veteriner hekimler, kanserin en az insanlardaki kadar yaygınlığına dikkat
çekiyorlar.
Kanserin
nedenleri;
Kansere tam
olarak nelerin sebep olduğu bilinmemekte.İnsanlarda kansere sebep olan
ajanlardan (=kanserojen) bazılarının kedilerde de kanser oluşumunda rol
oynadığı bildirilmiştir. Kediler, yaşamları boyunca bu kanserojen ajanlara
kümülatif olarak yani bedenlerinde biriktire biriktire maruz kalırlar.
Hastalığın yaşlılarda daha sık ortaya çıkmasının sebebi budur.
Tanımlanan
kanserojen ajanlar şunlardır;
Enfeksiyöz
ajanlar:
-Felinre
Leukemia virusu(FeLV):5 kediden birinde lenfosarkom ve kemikiliği kanserine
neden olur. FeLV’nin değişen formu, Feline Sarkoma virusu olarak adlandırılır
ve bağ dokuda kansere (fibrosarkom) neden olur.
-Kedi AIDS
virusu. Diğer kedi kanserleri feline
immun yetmezlik virusu olan kedi AIDS virusu ile ilintilidir.Bu
hastalıkları aşılar ile ya da başka önlemler ile engellemek, virus bağlantılı
kanserlerin oluşma şansını azaltır.
Gün ışığı:
Aşırı güneş
ışığına maruz kalma, skuamoz hücre kanseri diye adlandırılan deri kanserine
eşlik eder. Bu, kulak ve yüzde kepeklenme ile ortaya çıkar. Özellikle, beyaz
tüylü ya da seyrek tüylü kedilerde görülür. Yaşlı, sokakta yaşayan kediler uzun
süre güneşe maruz kaldıklarından tehlikede olsalar da, ev kedileri de kurban
olabilirler.
Hormon
ilintili kanser:
İlk kızgınlık siklusundan önce kısırlaştırmak,
kedilerin meme kanseri riskini büyük oranda azaltır. 1 yaşından önce
kısırlaştırılanlarda meme kanseri oldukça nadir görülür.Kısırlaştırılmış erkek
veya dişilerde Megestrol acetat hormonu kullanımının meme kanserine yol açtığı
bildirilmiştir. Bu bir progesteron bileşimi olup, idrar sıçratma gibi, davranış
değişikliği tedavisinde kullanılır. Öte yandan, progesteron kullanımının erkek
kedilerde de meme kanserine yol açtığına dair yayınlar vardır.
Aşıya bağlı Sarkoma:
1992’de Pensilvanya ‘da
araştırmacılar bazı kedilerde aşılandıkları yerde fibrosarkom tümörü
geliştiğini notedip,. 1993
Nisan’ındaki Teknik Bülten’de
yayınlamışlardır. Roy V.H. Pollock, D.V.M ve Michael J. Coyne,
D.V.M,(SmithKline Beecham Hayvan Sağlığı ) bu tümörlerin aşıları takiben görüldüğünü
bildirmişlerdir. Herhangi bir aşı markasına bağlı olmaksızın bu tümörlerin aşı
kaynaklı olduğu , veteriner hekimlerce tutulan kayıtlarla belirtilmiştir.
Araştırıcılar için aşıların bazı
kedilerde tümör yapıp, bazılarında yapmamış olması bir bulmacadır. En iyi
tahminle 10.000 kediden bir ya da ikisinde aşı sonrası tümör geliştiği
görülmüştür. Araştırıcılar,kedi sahiplerinin kedilerinin aşılarını ihmal
etmemeleri gerektiğine ve aşısız hayvanlardaki enfeksiyöz hastalık riskinin,
aşıya bağlı tümör riskinden çok daha büyük olduğuna dikkat çekmişlerdir. Aşılama sonrası aşı
yerinde görülen şişlik 4 ya da 6 hafta içinde ortadan kalmıyor sa, cerrahi
olarak alınması öngörülmektedir.
Kanser semptomları diğer
hastalıklara benzer. Birçok kedide kanser sinsi seyreder. O yüzden kedi, iyiden
iyiye hastalanıncaya dek sahipleri farketmez. Erken teşhis tedavi şansını
arttırır. Prognozu olumlu etkiler. Kedi sahipleri, kedilerinin fiziksel ya da
davranışsal değişikliklerinde derhal
veteriner hekimlere göstermelidirler.
En çok görülen kanser çeşitleri:
İnsanlarda olduğu gibi kedilerde de çeşitli
kanser tipleri görülür. Ancak üç tanesi diğerlerine göre daha yaygındır;
lenf,deri,meme.
Lenf Bezi Kanseri:
Dr. Loar’a göre, FeLV’li
kedilerde genellikle lenf kanseri gelişir. Bu Hodking kanserine benzer. Bu
kanser lenf sistemi ile, kan dolaşımı organları, kemik iliği kan hücreleri, ve
dalağı içine alır. Dr. Kitchell, kedi
kanserlerinde lenfosarkomanın %30’unun, hematopetik tümör kanserlerinin
ise % 15’nin büyük oranda (yüzde doksan)
FeLV kaynaklı olduğunu açıklamışlardır.
Deri Kanseri:
İkinci şüpheli kedi kanseri, deri
kanseridir. Cloudia L.Berton D.V.M, 1989’da kedilerdeki deri tümörlerinin aksi
ispat edilmedikçe malign değerlendirilmesi gerektiğini bildirmiştir.
Skuamoz ve mast hücre karsinoması
genellikle başta bulunur. Bu kanserde kediler, iyileştirilmemiş kavga
yaralılara benzerler. Seruminöz bez kanseri de, kulak kanalında gelişir.
Kulakta kanlı kahverengi akıntı, ve koku vardır. Kulak normal gözükür. Deri
kanseri , hızlı gelişir. Genelde 2 yaşından küçüklerde olur.
Meme Bezi Kanseri:
Dr. Loar’a göre, kedilerde çok
görülür. Siyamlarda diğer ırklardakilerden daha erken yaşta görülür. Kedilerde
tüm tümörlerin %5-12’sini oluşturur.
Dr. Kitchell, yaşlı kedilerdeki
diğer kanserleri %5-6 oranında alimenter tümörler olarak bildirmiştir. Oral
tümörler, %3-7, kemik kanserleri %3’dür.
Kanser Nasıl Teşhis Edilir:
Görünür bir büyüme olsa bile,
kesin teşhis mikroskobik muayene ile konur. Spesifik tümör hücreleri aranır.
Direk tümörün içine sokulan bir iğne ve şırınganın geri çekilmesi ile toplanan
örnekde tümör hücreleri incelenir.
Kanser hücreleri dolaşımdaki kandan ya da idrardan da alınabilir.
Sıklıkla kanser teşhisi, biyopsi ile ya da alınan bir parça doku ile özel
labaratuvar analizini gerektirir.
Güncel Tedaviler:
Kanserin tek bir çeşit tedavisi
yoktur. Farklı konser tipleri için belirlenen tedavi yöntemleri vardır. Genelde
tek bir tedavi yerine kombinasyon tedaviler daha yaygındır.
Amaç, farklı açılardan kanser
hücrelerini öldürmeye dayanır.Prognozu,
kanserin yayılım oranı belirler. Dr. Kitchell, erken aşamalarda belirlenen
kanserin tedavisinde başarının yüksek olduğunu belirtiyor. İnsanlarda olduğu
gibi, kedilerde de kanser tedavisinde üç ana yöntem vardır.
1- Cerrahi:Cerrahi işlemle
tümörlü doku alınır. Dr. Loar, cerrahi işlemle hastaya 6-12 ay kazandırdığını
belirtiyor. Ancak cerrahi işlemle her zaman tümörlü hücreleri alıp temizlemek
mümkün olmayabilir. Bırakılan bir kanser hücresi, hastalığın sil baştan yeniden
oluşması için yeterlidir. Bu nedenle cerrahi işlemi, diğer tedavi yöntemleri
izler. Vital doku ve organlara zarar
vermemek açısından bazı invaziv-lokal tümörlerin geleneksel cerrahi yöntemle
alınmaları mümkün olmaz. Bu durumda, kemoterapiden faydalanılır.
2-Kemoterapi:Kemoterapi,sitotoksik
yani hücre zehirleyici ilaçların i.v , oral ya da birlikte kullanılmasıdır.
Kedi kemoterapötik ilaçları insanlarınki ile aynıdır. Bu ilaçlar, kanseri değil
sağlıklı dokuyu da hedefler. İnsanlarda kemoterapötiklerin ciddi yan etkileri
vardır. Kediler, insanlar kadar yan etkiye maruz kalmazlar. Bununla birlikte
uzamış tedaviler, bıyık kaybına neden olur. Dr. Loar, kedilerin genelde tüy
dökmediğini , bulantı kusma hissinin olmadığını ve fazla hastalanmadıklarını
işaret ediyor.
Kemoterapi, sistemik tedavidir.
Kemoterapi, kanserli hücrelerin büyüme hızı daha yavaş olduğu için, kanserli
hücrelerin sağlıklı hücrelere oranını bozar. Ardarda başlangıç tedavi bu
nedenle yoğundur. Tedavi ilerledikçe yoğunluk azalır.
Lenf bezi kanseri %50-80 oranında
kemoterapi ile tedavi edilebilir.Tedavi olan kedilerin %75’inde 9 ay ile 1 yıl
arasında sonuç alınmıştır. Ancak nüks olur ise, tedavi sürer.
3-Radyasyon Tedavisi:Yoğun X-Ray
ışınlarının kanserli dokuya verilmesidir.Tek başına seyrek kullanılır. Genelde,
cerrahi işlem ve kemoterapi ile birlikte kullanılır. Tam olarak radyasyonun
hücreleri nasıl öldürdüğü bilinmiyor. Bazı tip hücreler diğerlerine göre, daha
radyosensiv.Hızla bölünüp yayılan kemik iliği ve deri kanseri, radyasyon
tedavisine yanıt veriyor. Bu sırada sağlıklı normal hücreler de zarar
görebiliyor. Amaç, tümörlü hücrenin gelişimini durdurmak.
Cerrahi yöntemle alınamayan
kanser, radyasyonla yok edilebiliniyor. Örneğin;beyaz yüzlü kedide güneş ışını
kanseri, göz çevresi ve kulakları sarmışken, bunu ameliyat ile gidermek mümkün
değildir. Bu durumda radyasyondan faydalanılabilir. 6-8 hafta boyunca, her iki
haftada bir tekrarlanan uygulama yapılır. Radyasyon tedavisi sırasında,
hayvanın hareketsiz durması gereklidir. O yüzden hasta anesteziye alınır. Bu
durumun yaşlı ve hasta olanlar için ayrı bir risk olduğu da unutulmamalıdır.
Radyasyon tedavisi %80 aranında tedavide başarılı bir yöntemdir.
Yaşam Kalitesi:
Kanser tedavisi aylar hatta
yıllarca sürebilir.Her gün bir zaferdir. Kanserli kedi, FeLV enfeksiyonu veya
başka bir problemden kanser olmuşsa, ağır tedavilere daha güç dayanır. Kanser
tedavisini duygusal ve finansal olarak karşılamak zor bir süreçtir. Kanser
tedavisinin amacı, kedinin yaşam kalitesini korumaktır. Tedavi mümkün değilse de
yaşam kalitesini korumuş olmak da bir zaferdir.
Hayvanlarda Kanserin Genel
Belirtileri:
-Büyümeyi sürdüren ya da sabit
anormal şişlik
-Kilo kaybı.
-İştah kaybı.
-Kanama ya da akıntı.
-Kötü koku.
-Yeme ve yutmada zorluk.
-Canlılık kaybı ve hareket etme
isteksizliği.
-
İdrar yapma,
defekasyon ya da solunumda zorluk.
-Kalıcı topallık ya da
sertlikler.
Dr.Gülay Ertürk
Veteriner Hekim &Homeopat( Yayınlanan yazıların telif hakkı Dr.Gülay Ertürk'e aittir. Kaynak gösterilerek paylaşılabilir..)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder